ژئو چشمه ساران

بررسی و تخمین ذخایر معدنی

کارهای معدنی یکی از حرفه­های پر درامد و در عین حال بسیار هزینه بر می­باشد. به همین دلیل مطالعات دقیق بررسی و تخمین ذخیره یک معدن در موفقیت یک سرمایه گذاری مناسب امری حیاتی است.

با بررسی دقیق ذخیره معدنی می­توان با اطمینان بالایی برای خرید و هزینه معدن و تجهیزات آن اقدام نمود. گروه ما با تخصص سنجش از دور و روش های مختلف ژئوفیزیکی و بررسی ساختارهای زمین شناسی در این امر تخصص دارد.

با اجرای مراحل زیر می­توان ذخیره مواد معدنی در یک محدوده را مورد ارزیابی قرار داد:

1- بررسی ساختارهای زمین شناسی موجود با استفاده از نقشه های زمین شناسی

2- بررسی آنومالی ها با استفاده از سنجش از دور

3- شناسایی لایه ها و توده های معدنی و تعیین ضخامت، شیب لایه ها و عیار لایه ها

4- بررسی روش مناسب ژئوفیزیکی با توجه به ویژگی های ماده معدنی

5- اجرای ژئوفیزیک و تخمین ذخیره نهایی و پیدا کردن بیشترین آنومالی

6- مشاوره در مورد جانمایی و حفر گمانه یا ترانشه در بهترین وضعیت ممکن

با انجام مطالعات به صورت سطحی و زیرسطحی می­توان تصویری واضح و دقیق از مقدار و حجم ماده معدنی بدست آورد. اطلاعات بدست آمده از این روش ها در برنامه ریزی و برآورد هزینه و پتانسیل معدن بسیار حائذ اهمیت و امری حیاتی می­باشد.

* دریافت مشاوره رایگان *

فازهای مختلف عمليات معدنکاری

مقصود از اصطلاح عام معدن کاری ١ طيف گسترده ای از عملياتی است که مراحل اکتشاف،استخراج، فرآوری و پس از استخراج را دربرمی گيرد و می توان آن را به سه فاز اصلی تقسيم کرد:

1) فاز پيش از استخراج :

الف) مرحله مطالعات زمين شناسی
ب) مرحله شناسايی
ج) مرحله پی جويی
د) مرحله اکتشاف عمومی
ه) مرحله اکتشاف تفصيلی

مراحل ب، ج، د و ه از اين فاز تحت عنوان کلی اکتشاف ۵ ناميده می شود. در حين استخراج نيز همچنان اکتشاف ادامه دارد، اين مرحله را به نام اکتشاف حين استخراج ۶ می نامند که بايد آن را جزو مرحله استخراج در نظر گرفت.
در مراحل مختلف اکتشاف عمليات اکتشافی به شرحی که در فصل های بعدی خواهد آمد انجام می گيرد ولی بسته به مورد، مقياس کار در مراحل مختلف، متفاوت است.

2) فاز استخراج :

الف) مرحله طراحی
ب) مرحله مطالعات امکان سنجی
ج) مرحله گشايش، تجهيز و آماده سازی
د) مرحله استخراج
ه) مرحله فرآوری 

3) فاز پس از استخراج :

الف) مرحله بستن معدن
ب) مرحله بازسازی معدن

معدن چیست ؟

«معدن» یا «کانسار کانی» یا به صورت خلاصه «کانسار» به جای انباشت طبیعی فلز یا سنگ‌های گوناگون که ارزش اقتصادی داشته باشد می‌گویند. معادن به دو دستهٔ کلی تقسیم می‌شوند:

 1) معادن سطحی    2) معادن زیرزمینی

هر کدام از دسته‌های بالا دارای زیر مجموعه‌های مختلفی هستند که با توجه به نوع مادهٔ معدنی و شکل کانسار دسته‌بندی می‌شوند. یک نوع از دسته‌بندی معادن شامل نوع مادهٔ معدنی می‌شود که به دو دستهٔ زغالی و غیر زغالی تقسیم می‌شود.

مَعدَن‌کاری به عمل استخراج کانی‌های ارزشمند یا دیگر مواد از زمین و معمولاً از معادن گفته می‌شود. موادی که از این کانسارها به‌دست می‌آید شامل فلزات، زغال‌سنگ، شیل نفتی، سنگ‌های قیمتی، الماس، سنگ آهک، سنگ بعد، سنگ نمک، طلا، نقره، پتاس، شن، خاک رس و موادی از این دست می‌شود. معدن کاری برای بدست آوردن هر ماده ای که نمی‌توان از طریق فرآیندهای کشاورزی رشد داد، یا به‌طور مصنوعی در آزمایشگاه یا کارخانه تولید کرد، لازم است. در یک تعریف کامل تر معدن کاری شامل استخراج هرگونه منبع تجدیدناپذیر مانند نفت، گاز طبیعی یا حتی آب نیز می‌شود.

استخراج سنگ و فلز از زمان‌های پیش از تاریخ توسط انسان انجام می‌شده‌است. فرآیندهای معدن کاری مدرن شامل جستجوی بدنه معادن، تجزیه و تحلیل پتانسیل سود یک معدن پیدا شده، استخراج مواد مورد نظر و احیای نهایی زمین پس از بسته شدن معدن است. 

عملیات استخراج، هم در طول دوره فعالیت معدن و هم پس از بسته شدن آن، معمولاً بر روی بر محیط زیست اثرات مخربی ایجاد می‌کند. از این رو، اکثر کشورهای جهان مقرراتی را برای کاهش این تأثیرات منفی تصویب کرده‌اند. موضوع ایمنی کار نیز، مدت‌های طولانی است که نگران کننده است و شیوه‌های مدرن به‌طور قابل توجهی باعث بهبود ایمنی در معادن شده‌است. 

معادن موجود در ایران

اکتشاف معدن ایران به طریق علمى از 1318 ش آغاز گردید و در آن سال در ادارهى کل معادن وقت یک واحد زمین شناسى و اکتشافى دایر شد. در 1375 ش در سطح کشور 1.257 تعاونى معدن به ثبت رسیده بود که از میان آنها 730 واحد با سرمایهى 19.957 میلیون ریال فعال بودند.

ایران، دومین ذخایر نفتی جهان، یازده در صد ذخایر ثابت شده نفتی زمین معادل ۱۳۰ میلیارد بشکه، و نیز دومین ذخایر گازی جهان، هجده در صد ذخایر ثابت شده گاز طبیعی، معادل ۲۶ تریلیون متر مکعب را در اختیار خود دارد. دیگر معادن مهم کشور عبارتاند از: معادن ذغال سنگ، نیکل، کبالت، نقره، گوگود، و اورانیوم.

1) زغال سنگ :

معادن زغال سنگ شمال ایران از آذربایجان تا خراسان گسترده است. مرغوبترین جنس زغال سنگ منطقهى البرز از معادن زیراب به دست مى آید که به کارخانجات ذوب آهن اصفهان حمل مى شود و بقیه در کارخانجات نساجى مازندران (قائم شهر و بهشهر) یا در واحدهاى صنعتى اطراف تهران و کرج استفاده مىشود. از جمله معادن دیگر منطقهى البرز مى توان از شمشک،گاجره، نساء، لالون، گرمابدر، الیکا و گلندرود نام برد. ذخیرهى قطعى زغال سنگ کشور را در حدود 282.939.000 تن برآورد کردهاند. در 1376ش جمعاً 1.024.000 تن زغال سنگ از معادن کشور استخراج شده است.

2) آهن :

سنگ آهن در بسیارى از نقاط کشور از جمله در بافق، سمنان، شمس آباد (اراک)، زنجان و محلات تاکنون شناسایى شده، و در حال بهرهبردارى است. سنگ آهن در ایران عمدتاً از نوع مانیتیت، هماتیت و یا لیموتیت و اندکى با ترکیبات سولفورى است ودرجهى خلوص بالایى (60%) دارد. ذخایر احتمالى آهن ایران را 7/1 میلیارد تن و ذخایر قطعى آن را بیش از 500 میلیون تن برآورد کردهاند. در 1376 ش از معادن کشور بالغ بر 5.632.000 تن آهن استخراج شده است.

3) مس :

استخراج مس در ایران سابقه اى کهن دارد و معادن آن در سراسر فلات ایران پراکنده است. میزان ذخایر مس ایران را تا صدها میلیون تن برآورد کرده اند که مهمترین معادن فعال آن در سرچشمه است. افزون بر این، معادن مس فراوانى در نواحى انارک (یزد)، زنجان (بایچه باغ)، آذربایجان (سرنگون،مزرعه و هرواباد) وجود دارد. در 1376 ش جمعاً 372 هزار تن سنگ مس در ایران استخراج شده است.

4) سرب و روى :

ذخایر معادن سرب و روى کشور را بیش از 30 میلیون تن برآورد کردهاند که بیشتر آن در حواشى کویر لوت و ایران مرکزى (حوالى انارک، یزد، اصفهان و اراک) و نواحى پیرامونى البرز قرار دارد. در 1376 ش بالغ بر 381 هزار تن سرب و روى در کشور استخراج شده است.

5) فلزات قیمتى :

بر اساس اکتشافات انجام شده در اطراف محلات، رگه هایى از طلا کشف شده که مقدار آن قابل توجه است. معدن دیگرى نیز میان دلیجان و میمه شناسایى شده که به علت کمى عیار استخراج آن مقرون به صرفه نیست. در اصفهان نیز در چندین نقطه از جمله در موته معدن طلا کشف شده است. در ایران نشانه هایى که دال بر وجود معادن نقره باشد، به دست نیامده است، ولى چون این فلز غالباً همراه سرب و نیکل و مس به دست مى آید، احتمال وجود آن در کانالهاى نواحى بیرجند و بلوچستان بسیار است.

6) مواد معدنى غیر فلزى :

از جمله ذخایر معدنى فراوان و پربه اى ایران انواع سنگهاى ساختمانى (به صورت سنگ لاشه، تزیینى و یا سنگ آهک و گچ) و خاکهاى معدنى، و همچنین نمک را مىتوان نام برد:

نمک :

نمک که در حواشى کویرهاى مرکزى به مقادیر بسیار به دست مى آید و بزرگترین معادن آن در جزایر خلیج فارس و مخصوصاً در جزیرهى قشم (درهى نمکدان) وجود دارد که ذخایر آن را 300 میلیون تن برآورد کردهاند.

خاک سرخ :

این خاک در بیشتر نقاط ایران به دست مىآید و مهمترین معادن آن یکى در جزیرهى هرمز در استان هرمزگان و دیگرى در 30 کیلومترى غرب بجستان از استان خراسان مشاهده مىشود. خاک سرخ یکى از اقلام صادراتى کشور است.

خاک نسوز :

این خاک در نواحى خراسان، سمنان، اصفهان، فارس و آذربایجان غربى به دست مى آید. ذخیرهى احتمالى آن را تنها ناحیهى سمنان 1.060.000 تن تخمین زدهاند و ذخایر احتمالى ناحیهى اصفهان نیز در سمیرم 4.600.000 و در دویلان 8.000.000 تن برآورد شده است.

فیروزه :

از جمله محصولات معدنى مشهور ایران فیروزه است که بیشتر آن در نیشابور به دست مى آید و ذخایر آن را از 10 هزار تا 20 هزار تن برآورد کرده اند. این سنگ قیمتى در باغون از نواحى شاهرود نیز استخراج مىشود.
ایران از نظر مواد معدنى غیر فلزى بسیار غنى است و بجز آنچه نام برده شد، معادن فراوانى از سیلیس، دولومیت، فلدسپات، بندونیت، تالک، زاج، فلدوین، تراورتن، مرمر و انواع مختلف سنگهاى ساختمانى و تزیینى در بیشتر استانهاى کشور وجود دارد. ایران سومین تولید کنندهى بزرگ گچ در جهان است و تولید آن سالانه حدود 5 میلیون تن است.